زخم بستر یا زخم فشاری (Bedsore ) در افرادی که برای مدت طولانی دربستر هستند در نتیجه فشار مزمن یا اصطکاک پوست ایجاد می شود، درمان زخم بستر کمی دشوار می باشد، بنابراین پیشگیری بسیار مهم است.
زخم بستر چه می باشد؟
همان گونه که از نامش پیداست زخم فشاری بر اثر فشاری که به پوست وارد شده منجر به کاهش جریان خون می شود و بافت ها را تخریب می کند.
علت ایجاد زخم بستر چیست؟
- بی اختیاری ادرار و مدفوع در افراد (رطوبت)
- بستری طولانی مدت فرد
- ماندن در یک موقعیت برای مدت زیاد
- کاهش یافتن دمای بدن
- استفاده از بالش های نامطلوب و نامناسب
- عدم مواظبت از بیمار
- خشکی پوست
- کمخونی فرد
- کمبود پروتئین
- افزایش دمای بدن
- نارسانی تغذیه به بافت های پوست
- گچ گیری ( بخصوص در کودکان)
- نیروهای برشی جانبی
- بی حرکتی روی ویلچر یا تخت
- سن (75+)
- وزن غیر طبیعی بدن (سوء تغذیه، اضافه وزن)
- عوامل عروقی مانند دیابت و آترواسکلروز
در کدام اعضا زخم فشاری به وجود می آید؟
- ناحیه ساکروم (یکی از استخوان های لگن)
- باسن
- آرنج
- زانو
- مچ پا
- پا یا پاشنه پا در بیماران بی حرکت (بیماران فلج، اختلالات حسی، پس از آسیب)
- بیمارانی که به پهلو خوابیده اند در خطر ابتلا به زخم های فشاری هستند:
- اطراف مفصل ران
- در قسمت داخلی زانوها
- روی لاله گوش
- سل ایسکیال
- زیر زانو
- دور پاشنه
- روی شانه ها
مراحل ایجاد زخم بستر از آسیب اولیه تا خطر عفونت
بسته به شدت تغییرات، زخم بستر را می توان به درجاتی و انواع های مختلفی تقسیم کرد. هر چه درجه بالاتر باشد، آسیب بافتی بیشتر و درمان آن دشوارتر است.
مرحله اول زخم بستر
در مرحله اولیه پوست به تازگی تحت فشار قراره گرفته و قرمز (در برخی موارد بنفش یا آبی) می شود که ممکن است با گرم شدن و سفتی پوست همراه باشد که جای نگرانی وجود ندارد زیرا پوست آسیب کمی دیده و قابل ترمیم است.
مرحله دوم زخم بستر
طبیعتا در این مرحله پوست آسیب بیشتری دیده اما هنوز هم درمان آن دشوار نیست، التهاب و تورم بافت ها دیده می شود که ممکن است تورم سطحی، ضایعات اپیدرمی و تاول ظاهر شود.
مرحله سوم زخم بستر
در این مرحله زخم و آسیب به ضخامت کامل پوست تا مرز با بافت زیر جلدی گسترش یافته، قسمت پایین زخم با بافت گرانول قرمز (بافتی که در هنگام بهبود زخم ایجاد می شود) یا توده های زرد بافت متلاشی شده پر می شود.
مرحله چهارم زخم بستر
آسیب به بافت زیر جلدی تا مرز فاسیا نیز گسترش می یابد و مانند یک سوراخ باز می شود. لبه زخم فشاری معمولاً به خوبی مشخص است و قسمت پایین ممکن است با بافت های مرده به رنگ قهوه ای یا سیاه نمایان شده و به استخوان ها می رسد و منجر به خطر افتادن جان فرد می شود.
بیشتر بخوانید: بهترین نوع سمعک برای سالمندان کدام است؟
نحوه جلوگیری از زخم بستر چیست؟
پیشگیری مجموعه ای از فعالیت ها، درمان ها و استفاده از تجهیزات برای کاهش تأثیر عوامل مضر و خطر ابتلا به زخم بستر است.
برای پیشگیری از زخم فشار موارد زیر را اعمال کنید:
- توجه به وضعیت عمومی و وضعیت تغذیه بیمار
- آموزش و در صورت امکان افزایش فعالیت بیمار
- تغییر منظم وضعیت بیمار
- تثبیت وضعیت بیمار با تکیه گاه ها و بالشتک های مناسب
- اطمینان از دسترسی هوا به پوست
- محافظت در برابر بی اختیاری ادرار و مدفوع
- استفاده از ملحفه نخی ظریف و ملحفه شخصی
- استفاده پانسمان های پلی اورتان را در مکان های در معرض فشار
- استفاده از تشک ها و بالش های ضد زخم
درمان زخم بستر
با استفاده از برخی موارد زیر می توانید درمان زخم بستر در منزل را شروع کنید:
- چرخش و تغییر مکان بیمار به طور مرتب توسط پرستار در منزل جهت کاهش فشار بر روی پوست
- ضد عفونی کردن پوست
- استفاده از پمادها و مرطوب کننده
- مصرف داروی های ضد التهاب
- جراحی زخم فشاری
- استفاده از داروهای تسکین دهنده با تجویز پزشک
- تسکین فوری ناحیه تحت فشار
- رعایت بهداشت پوست
- استفاده از پانسمان های نازک انعطاف پذیر و شفاف ( علاوه بر تسکین فوری محل آسیب، زخم بستر با یک پانسمان هیدروکلوئیدی فوق نازک پوشانده می شود که ترشحات را جذب می کند، می تواند برای مدت طولانی روی زخم بستر بماند و یک محیط مرطوب مساعد برای فرآیندهای بهبود ایجاد می کند.)
- ارزیابی و نظارت بر روند بهبود زخم
- استفاده از رژیم غذایی مناسب، مکمل کمبود آب و تغذیه بیمار
- ارزیابی درد و اجرای روش های از بین بردن آن
- انتخاب مناسب ترین پانسمان ها
- استفاده از تشک های مناسب ضد زخم بستر
- تغییر مکرر وضعیت بدن
- تجهیزات و وسایل کمکی
- رژیم غذایی مناسب
درمان قطعی زخم بستر چیست؟
در ابتدا به پزشک مراجعه کنید و یا از خدمات ویزیت پزشک در منزل پژواک درمان استفاده کنید.
البته لازم به ذکر است که بهترین و سریعترین درمان زخم بستر باید طبق توصیه پزشک انجام شود و در موارد به خصوص پیشرفته باید در بیمارستان ها یا مراکز تخصصی انجام شود.
با توجه به دستورات پزشک معالج با بهره گیری از داروهای ضد التهاب، مراقبت مداوم از پوست، ضد عفونی کردن و پوشش پوست انجام شود، در موارد حاد عمل جراحی جهت پاکسازی پوست تجویز می شود.
معرفی بهترین پماد ها برای درمان زخم فشاری
- پماد سیلور سولفادیازین: این پماد باکتری ها و التهابات را کاهش می دهد، همچنین ترمیم کننده نیز می باشد.
- پماد هیدروکلوئید: بافت ها را ترمیم می کند و به روند بهبودی سرعت می بخشد.
- پماد بتادین: همانور که می دانید بتادین نقش چشم گیری در کاهش التهابات دارد و کشنده باکتری ها می باشد.
مشاهده بیشتر: دیابت از علائم تا درمان
علائم بروز زخم بستر کدامند؟
- احساس ضعف در عضلات بدن
- وجود ناهمواری و تغییر رنگ در قسمت هایی از پوست
- سرد یا گرم تر شدن ناحیه هایی از پوست نسبت به دیگر قسمت ها
- وجود ترشحات یا بافت های مرده
- درد و تورم در پوست
خطرات و عوارض ایجاد زخم بستر
- سکته قلبی
- ترشحات
- یبوست
- عفونت ها
- بیشتر شدن زخم ها
سخن آخر
در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده از زخم بستر سریعا به پزشک مراجعه کرده و درمان را به موقع شروع کنید زیرا در مراحل آخر زخم فشاری منجر به عفونت سپس مرگ بیمار می شود.
در اینستاگرام پژواک درمان با ما همراه باشید
