کلیه ها در دو طرف ستون فقرات مانند شکل لوبیا هستند، وظیفه حذف مواد زائد از خون و بازگرداندن خون پاک شده به بدن بر عهده دارند. در طی پاکسازی خون، رسوبات سخت متشکل از مواد معدنی و نمک منجربه تشکیل سنگ کلیه می شوند، که می تواند در یک کلیه یا در هر دو کلیه ایجاد شود.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه زمانی تشکیل می شود که مقدار کلسیم یا اسید اوریک در ادرار زیاد باشد و ماده ای به نام سیترات که به چسبیدن این کریستال ها به یکدیگر و در نتیجه جلوگیری از تشکیل سنگ کمک می کند کم باشد. البته مهمترین عامل میزان کم مایعات مصرفی است.
علائم سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه معمولاً زمانی که وارد حالب، یعنی مجاری ادراری می شود، علائمی را نشان می دهد.
- کمردرد
- خون در ادرار
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب و ادرار با بوی بد
علائم رایج در افراد مبتلا به سنگ کلیه چگونه است؟
- درد در نزدیکی کلیه ها، در پشت، زیر دنده ها، در قسمت تحتانی شکم و در کشاله ران
- سوزش، درد و نیاز مکرر به ادرار کردن
- تغییر رنگ و بوی ادرار
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش مقدار ادرار
عوارض سنگ کلیه چیست؟
- هنگامی که باعث عفونت شده باشد، رنگ ادرار کدر و تیره می شود. ممکن است تب و لرز مشاهده شود.
- اگر سنگ کلیه مجاری ادراری را مسدود کند، ممکن است افراد در آینده عملکرد کلیه را از دست بدهند و اگر دو طرفه باشد، ممکن است نارسایی کلیه ایجاد شود.
علل ایجاد سنگ کلیه چیست؟
- مصرف مایعات ناکافی
ننوشیدن آب کافی در طول روز، غلظت مواد پیش ساز سنگ دفع شده در ادرار را افزایش می دهد و می تواند ادرار را اسیدی کند، وخطر ابتلا به این بیماری را بالا ببرد.
- جنسیت
مشخص است که این عارضه در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد.
- ژنتیک
داشتن سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی، ممکن است منجر به این بیماری شوند.
عوامل پرخطر ابتلا به سنگ کلیه کدامند؟
- افراد با سابقه ی قبلی سنگ کلیه
- رژیم غذایی سرشار از پروتئین، سدیم یا قند
- مصرف بیش از حد غذای نمکی
- در افراد با سابقه ی جراحی دستگاه گوارش
- در افراد دارای اضافه وزن و چاق
- افراد مبتلا به کلیه پلی کیستیک یا سایر بیماری کلیه کیستیک
- داشتن تنها یک کلیه
- اختلالات سطح سیستین، اگزالات، اسید اوریک یا کلسیم در ادرار
- استفاده ازداروها برای کاهش تجمع مایعات، آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم، برخی آنتی بیوتیک ها
- عفونت های مکرر دستگاه ادراری
- استفاده طولانی مدت از مکمل های ویتامین D و کلسیم
انواع سنگ کلیه چیست؟
شایع ترین نوع سنگ شامل:
سنگ های کلسیمی
معمولاً یا بزرگ و صاف یا خاردار و خشن است.
علل ایجاد سنگ کلسیمی
- رژیم غذایی
- مصرف دوزهای بالای مکمل های ویتامین D
- جراحی بای پس روده
- اختلالات متابولیک
- استفاده برخی از داروها
سنگ‌های استروویت
این سنگ‌ها معمولاً پس از عفونت‌های مجاری ادراری ایجاد می‌شوند. سنگ های استروویت می توانند خیلی سریع و بدون هیچ علامتی رشد کنند. سنگ‌های استروویت که از منیزیم، آمونیوم و فسفات تشکیل شده‌اند، در زنان شایع تر از مردان هستند.
سنگ های اسید اوریکی
معمولاً زمانی تشکیل می شوند که ادرار اسیدی تر از حد معمول باشد.
علل ایجاد سنگ های اسید اوریکی
- ننوشیدن آب کافی
- رژیم غذایی با پروتئین بالا
- در بیماران نقرس
- افزایش سطح اسید در بدن دربیماری های ارثی
- تشکیل سنگ در شرایطی مانند شیمی درمانی
سنگ‌های سیستین
سنگ‌های سیستین نوع نسبتاً کمتری از سنگ‌های کلیه هستند و اغلب عود می‌کنند. این بیماری در اثر یک اختلال ارثی ایجاد می شود که باعث می شود کلیه ها مقدار زیادی اسید آمینه به نام سیستین ترشح کنند. این بیماری از سنین پایین شروع می شود و می تواند منجر به نارسایی کلیه شود زیرا اغلب عود می کند.
تغذیه در افراد دارای سنگ کلیه چگونه است؟
بیماران با سابقه سنگ کلیه ممکن است نیاز به ایجاد رژیم های غذایی متفاوت بسته به نوع سنگ داشته باشند. بهترین گزینه تعیین سبک تغذیه با متخصص اورولوژی و متخصص تغذیه است.
چه مواد غذایی در بیماران مبتلا به سنگ های اگزالات کلسیمی مفید هستند؟
قطع کامل کلسیم برای بیماران مبتلا به سنگ اگزالات کلسیم روش صحیحی نیست. از آنجایی که کلسیم برای سلامت دندان ها و ساختار استخوان ضروری است، نباید آن را بدون نظر پزشک محدود کرد.
فندق، بادام، بادام زمینی، بادام هندی
اسفناج
سبوس گندم
ریشه چغندر
مارچوبه
شکلات
توت فرنگی
تره، جعفری، کرفس
دوری از محصولات سویا
دریافت کلسیم از غلات، سبزیجات و میوه ها گزینه ی سالم تری است.
سنگ کلیه چگونه تشخیص داده می شود؟
معاینه دقیق توسط اورولوژیست در تشخیص مهم است.
-
آزمایش خون
انجام آزمایش خون و بررسی عملکرد کلیه ها
بررسی میزان مواد اسید اوریک و کلسیم موجود در خون
وجود خون و عفونت در ادرار
-
روش های تصویربرداری
سنگ کلیه را می توان با روش های تصویربرداری تشخیص داد.
-
توموگرافی کامپیوتری
محل و اندازه سنگ ها در کلیه یا مجاری ادراری از جمله سنگ های کوچک را می توان تعیین کرد. توموگرافی کامپیوتری همچنین می‌تواند تعیین کند که آیا اختلال متفاوتی در کلیه و اندام‌های اطراف آن وجود دارد یا خیر.
-
سونوگرافی
اطلاعات مربوط به سنگ کلیه را می توان با روش اولتراسوند به دست آورد که در آن از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود. می توان نتایج سریع و قابل اعتمادی به دست آورد.
-
تجزیه و تحلیل سنگ کلیه
متخصص اورولوژی با آزمایش ساختار داخلی سنگ با بردن سنگ دفع شده را آزمایش می کند، تا مشخص شود از چه موادی تشکیل شده است . بررسی سنگ در آزمایشگاه به پزشک ایده ای در مورد نحوه ی درمان می دهد که از تشکیل مجدد سنگ جلوگیری می کند. سنگ دفع شده را می توان با ادرار از طریق گاز، جوراب یا صافی جمع آوری کرد.
چه زمانی برای سنگ کلیه جراحی لازم است؟
برای سنگ های کلیه و مجاری ادراری که با اقداماتی مانند افزایش مصرف آب و دارو از بین نمی روند، جراحی در نظر گرفته شود.
- هنگامی که باعث درد شدید و عفونت می شود.
- موقعی که خیلی بزرگ هستند و نمی توانند خود به خود دفع شوند.
- زمانی که باعث خونریزی می شود.
- سنگ هایی که می توانند باعث آسیب کلیه شوند باید جراحی شوند.
- سنگ های کاملاً مسدود کننده
نقش درمانی سنگ شکن کلیه با امواج صوتی (SWL) چگونه است؟
بسته به محل و اندازه سنگ کلیه می توان از روش سنگ شکن با امواج شوک درمانی استفاده کرد. امواج صوتی که ارتعاشات قوی ایجاد می کنند برای شکستن سنگ کلیه از خارج بدن استفاده می شود. قطعات شکسته سنگ با ادرار از بدن دفع می شود.
- این عمل بسته به اندازه و محل سنگ و دستگاه مورد استفاده ممکن است 30 تا 45 دقیقه طول بکشد.
- شکستن با امواج صوتی با آرامبخشی یا بیهوشی سبک انجام می شود، زیرا خیلی شدید نیست اما می تواند باعث درد شود.
- بیمار در همان روز به خانه فرستاده می شود.
- روش شکستن با امواج صوتی که به روش لیتوتریپسی غیرجراحی معروف است، عموماً در سنگ های کلیه کوچکتر از 2 سانتی متر موفقیت آمیز است.
درمان با روش اورتروسکوپی (جراحی با لیزر) چگونه صورت میگیرد؟
روشی برای شکستن.سنگ با کمک لیزر و با استفاده از ابزارهای نازک قابل خم شدن.است. با دستگاه خم شونده مستقیماً در انتهای مجاری ادراری وارد می شود و از مجرای ادرار، مثانه و حالب عبور می کند تا به کلیه برسد. بسته به اندازه سنگ و محل آن، سنگ را می توان به طور کلی جدا کرد. سنگ هایی که خیلی بزرگ هستند و نمی توانند جدا شوند با استفاده از لیزر هولمیوم به قطعات کوچک شکسته می شوند و از طریق ادرار دفع می شوند.
چه اقداماتی برای سنگ کلیه کوچک در خانه می توان انجام داد ؟
اقدامات درمانی خانگی سنگ کلیه عبارتند از:
-
آب درمانی
مصرف آب کافی در طول روز نقش موثری در تشکیل سنگ کلیه دارد.و همچنین می تواند.در دفع سنگ تشکیل شده موثر باشد. نوشیدن 2 تا 3 لیتر آب در روز می تواند به شستشوی سیستم ادراری کمک کند. برای بیمارانی که رنگ ادرار آنها زرد یا تیره است، نوشیدن آب کافی تا زمانی که به رنگ ادرار شفاف برسند بسیار مهم است.
-
درمان دارویی
از داروهای مختلف می توان برای شل کردن عضلات مجاری ادراری استفاده کرد تا سنگ هایی که به اندازه کافی بزرگ هستند که از مجرای ادراری عبور کنند، راحت تر دفع شوند. با شل کردن ماهیچه ها می توان سنگ را سریعتر و بدون درد دفع کرد. برای دردی که در حین دفع تجربه می شود، می توان از مسکن استفاده کرد. همچنین ممکن است استفاده از دارو در برابر عوارضی مانند تهوع و استفراغ که در برخی از بیماران تجربه می شود مفید باشد.
سنگ کلیه چگونه درمان می شود؟
درمان.بسته.به محل، اندازه و نوع سنگ ممکن است متفاوت باشد. اکثر سنگ های کلیه، به خصوص 4 میلی متر موارد کوچکتر از 1.5 متر را می توان به تنهایی از طریق ادرار از بدن خارج کرد. با این حال، سنگ های کوچک کلیه نیز می توانند باعث درد شدید شوند.
چه مدت طول می کشد تا یک سنگ رد شود؟
این عارضه را می توان به طور معمول در عرض 2 هفته با مصرف مایعات فراوان و دارو تحت نظر پزشک از بین برد. با این حال، سنگ هایی که در عرض 2 هفته دفع نمی شوند با جراحی برداشته می شوند.
کلام آخر
سنگ های زیر 5 میلی متر ممکن است خود به خود با مصرف آب و ورزش زیاد دفع شوند. این بیماری را می‌توان با درمان‌های دارویی که کانال‌های حالب را گسترش می‌دهند و زیر نظر پزشک استفاده می‌کنند، کاهش داد. با این حال، سنگ های بزرگتر از 5 میلی متر را می توان با جراحی از کلیه ها خارج کرد.
در اینستاگرام پژواک درمان با ما همراه باشید.
